6_ЖББ_Хлоропластың құрылымдық компоненттері және олардың қызметтері. Rf мәні

1 слайд
Психологиялық ахуал «Молекула» жаттығуы. Мақсаты: Жылдамдыққа үйретіп, қарым-қатынасты нығайту

2 слайд
https://www.educaplay.com/learning-resources /20326451-learning_resource.html

3 слайд
ОҚУ МАҚСАТЫ 11.1.2.1 - хлоропласттың құрылымы мен қызметі арасындағы өзара байланысты орнату Тақырыбы: Сабақтың мақсаты: •хлоропласттың құрылымы мен қызметі арасындағы өзара байланысты орнату; •хлоропласттың құрылысы мен негізгі құрылымдық компоненттерімен танысу. Хлоропластың құрылымдық компоненттері және олардың қызметтері. R f мәні. №1 зертханалық жұмыс «Әртүрлі өсімдік жасушаларында фотосинтездеуші пигменттердің болуынзерттеу»

4 слайд
Хлоропласт (грек. chloros — жасыл және plastos — соғып жасау) —фотосинтез процесін жүзеге асыратын өсімдіктердің жасуша ішкілік органоиды.

5 слайд
Хлоропластар Хлоропластар - митохондриялар сияқты қос мембраналы органоид. Оның құрылысы митохондриялардың құрылысына ұқсас болғанымен, көптеген айырмашылықтары бар. Хлоропластардың пішіні көбіне сопақша болып келеді. Оның ұзындығы - 5 - 10мкм, ені - 2 - 4мкм. Олардың саны өсімдіктің түріне қарай түрліше болады. Хлоропластардың ішкі қабатында жалпақ мембраналы тилакоидтер және оның матриксін құрайтын строма нәруызы көп кездеседі.

6 слайд

7 слайд
Онда пигменттер, электрон тасымалдағыш тізбек және ферменттер шоғырланады. Тилакоидты граналардан бос кеңістікті строма деп атайды. Хлоропласт тилакоидты граналардың саны бірнешеу. Оларды өзара стромалық тилакоид жалғастырып тұрады. Стромада фотосинтездің биохимиялық реакциялары жүреді. Жоғары сатыдағы өсімдіктерде хлоропласт сопақша, линза тәрізді. Оның ұзындығы 5 — 10 мкм, ені 2 — 3 мкм. Әр жасушада шамамен 20 — 30-дай хлоропласт болса, балдырларда мөлшері өте үлкен, формасыз 1 — 2 данасы ғана болады.

8 слайд
Жарықсыз өсірген өсімдіктерде болатын  этиопластар жарықтың әсерінен жасыл түске боялып, хлоропластға айналады. Осы айналу барысында ішкі  мембрана қатпарлана өсіп тилакоид (бір қабат мембранадан тұратын жұқа құты-қапшық) түзеді. Тилакоидтар өзара топтасып граналар пайда болады. Тилакоидты граналар жуып, дестелеп қойған тостаған-табақшаны елестетеді.

9 слайд
Хлоропласт жартылай дербес (автономды) құрылым, себебі онда мембраналық тилакоидты жүйеден басқа меншікті белок синтездегіш тетіктер бар. Оларға сақина тәрізді ДНҚ молекуласы мен РНҚ және рибосомалар жатады. Бұлардың көмегімен хлоропласт кейбір өзіне қажетті ақуыздарды синтездей алады. Хлоропластда сонымен қатар май түйіршіктері мен крахмал дәндері кездеседі.

10 слайд
Пропластидтерден хлоропластар түзілу үрдісінде оның матриксінде күрделі мембраналы жүйе пайда болады. Хлоропластың ішкі мембранасының қатпарларынан стромада оған кесе көлденең орналасқан ламеллалар немесе тилакоидтар  деп аталатын қос мембраналы тақталы құрылымдар түзіледі. Әрбір тилакоид хлороплатың қабықшасы секілді екі мембранадан тұрады.  

11 слайд
Хлоропластар стромасындағы тилакоидтар жүйесінен басқа рибосомалар, крахмал дәндері, ДНҚ жіпшелері және пластоглобулдар бар. Крахмал дәндері  фотосинтез өнімдерін уақытша жинайтын орын. Өсімдіктер 24 сағат қараңғы жерде тұрса крахмал дәндері жойылып кетеді де, жарыққа шығарғаннан кейін 3-4 сағат ішінде қайта пайда болады.

12 слайд
Хлоропласттардың басты қызметі – фотосинтез. Сонымен қатар олар аминқышқылдары мен май қышқылдарының синтезіне қатысады. Крахмалдың қорын уақытша жинайтын орын.

13 слайд
Топпен жұмыс. Постер қорғау 1.Топ. .«Суреттер сөйлейді» әдісі.Хлоропласт бөліктерін анықтап, 1 және 2 санымен берілген бөлігінің қызметін түсіндір?

14 слайд
Топпен жұмыс. Постер қорғау 2. Топ. «Суреттер сөйлейді» әдісі. Хлоропласт бөліктерін анықтап, 5, 6 және 7 санымен берілген бөлігін сипатта?

15 слайд
Топпен жұмыс. Постер қорғау 3. Топ. Топ. «Тізбектеп оқу» әдісі. Хлоропласт туралы бөліктерге бөлінген мәтін Хлоропластың құрылыс кәдімгі пластидтерге тән .Оның қабықшасы екі мембранадан тұрады -ішкі және сыртқы , олардың арасында мембранааралық кеңістік бар . Хлоропластың ішінде ішкі мембранадан күрделі тилакоидты құрылым түзіледі . Хлоропластың ішінде гель тәрізді сұйықтық строма деп аталады .   Әрбір тилакоид стромадан бір қабатты мембранамен оқшауланады . Тилакоидтың ішіндегі кеңістік люмен деп аталады . Тилакоидтар хлоропластың ішінде граналарға бірігеді .Граналар саны әртүрлі.Граналар өзара ұзынша келген тилакоидтармен - ламеллалармен байланысқан , жалпы тилакоидтың пішіні диск тәрізді.   Стромада хлоропластың сақина тәрізді ДНҚ молекуласы болады, РНҚ мен рибосомалары прокариоттыкы сияқты. Ендеше бұл өздігінен кейбір нәруыздарды синтездей алатын, жартылай автономды органоид. Эволюция үрдісінде хлоропластар басқа жасушалардың ішінде тіршілік еткен цианобактериялардан шыққан деп есептейді Хлоропластың құрылысы оның фотосинтездеу қызметімен байланысты . Ол қызметтері стромада және тилакоид мембраналарында жүреді Стромада фотосинтездің қараңғылық фазасы, ал мембранада –жарық фазасы жүреді .Сондықтан оларда әртүрлі ферменттер жүйесі болады стромада еритін Кальвин айналымына қатысатын ферменттер болады

16 слайд
Зертханалық жұмыс Тақырыбы: «Әртүрлі өсімдік жасушаларында фотосинтездеуші пигменттердің болуын зерттеу» Мақсаты: Әртүрлі өсімдік жасушаларында фотосинтездеуші пигменттердің болуын зерттеу Зерттеу жүргізбестен бұрын сыныппен қауіпсіздік мәселелерін талқылаңыз.

17 слайд
Кері байланыс 100 % 50 %

18 слайд
Үйге тапсырма: