§9.Рибонуклеин қышқылдарының әртүрлі типтерінің құрылысы мен қызметі.

Бөлім:

Молекулалық биология және биохимия

Педагогтің аты-жөні:

Күні:

Сыныбы: 10 «а»

Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

РНҚ молекуласының құрылысы мен қызметтері. Матрицалық (ақпараттық) рибонуклеин қышқылы. Рибосомалық рибонуклеин қышқылы. Транспорттық рибонуклеин қышқылы.

§9.Рибонуклеин қышқылдарының әртүрлі типтерінің құрылысы мен қызметі.

Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты

10.4.1.8 - рибонуклеин қышқылы типтерінің құрылысы мен қызметтерін ажырату;

Сабақтың мақсаты:

рибонуклеин қышқылы типтерінің құрылысы мен қызметтерін ажыратады;

Сабақ кезеңі

Мұғалімнің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Бұрынғы білімін еске түсіру

Оқушылармен амандасу, түгендеу, сынып тәртібін қадағалау.

«Бұрынғы атаулар» әдісінде білім беруші бұрынғы білімін еске түсіру мақсатында тірек сөздерді ұсынады:

ДНҚ-полимераза, репликация, матрицалық принцип, репликацияның басталу нүктесі, қос сутектік және үш сутектік байланыс, Чаргафф ережесі, комплементарлық принцип, жартылай репликацияның консервативті және диспресті механизмі.

Оқушылар амандасады, сынып тәртібін сақтайды.

«Бұрынғы атаулар» әдісінде берілген тірек сөздердің мағынасын айтады, мазмұнын сипаттайды,ой қозғайды, пікір алмасады.

Қосымша балл үшін дескриптор:

-кілт сөздердің анықтамасын сипаттайды - 3 балл;

Интерактивті панель, презентация

Биология 10-сынып, Автор: Н.Г.Асанов, А.Р. Соловьева, Б.Т. Ибраимова. Алматы «Атамұра» баспасы 2019 ж

Оқушылардың назарын аудару

«Кіру билеті» әдісі бойынша оқу мақсатына сай сұрақ қойылады.

РНҚ-ның қандай түрлерін білесіңдер? Жасушадағы ДНҚ мен РНҚ-ның алуан түрлерінің рөлі қандай?

Кіру билетінде қойылған сұрақтарға жауап береді, ой қозғау жүзеге асады.

Қосымша балл үшін дескриптор:

-сұрақтарға жауап береді - 2 балл;

Интерактивті панель, презентация

Сабақтың мақсатын таныстыру

10.4.1.8 - рибонуклеин қышқылы типтерінің құрылысы мен қызметтерін ажырату;

Жаңа сабақтың оқу мақсатын жазады.

Кері байланыс:

«Бас бармақ» әдісі арқылы бағаланады.

«Керемет!» және т.б

Интерактивті панель, презентация

Биология 10-сынып, Автор: Н.Г.Асанов, А.Р. Соловьева, Б.Т. Ибраимова. Алматы «Атамұра» баспасы 2019 ж

Сабақтың ортасы

Жаңа тақырыпты таныстыру

«Қазіргі атаулар» әдісі

Мұғалім сабақ басында жаңа тақырып бойынша тақтаға бірнеше атау (терминдер) жазып қойып (3-4 атау), оқушыларға олардың мағынасы, мазмұны және өзара қатынасы мен байланысы туралы ойлануын сұрайды, атаулар бойынша топқа біріктіріледі.

Транскрипция, Арнқ, Трнқ, Ррнқ,транскриптаза, транскрипцияланатын тізбек, кодон, антикодон, функционалдық орталық, рибосома «қадамы».

«Қазіргі атаулар» әдісінде берілген термин сөздердің мағынасы мен мазмұнын айтады, топқа бірігіп отырады.

Қосымша балл үшін дескриптор:

-кілт сөздердің анықтамасын сипаттайды - 3 балл;

Интерактивті панель, презентация

Биология 10-сынып, Автор: Н.Г.Асанов, А.Р. Соловьева, Б.Т. Ибраимова. Алматы «Атамұра» баспасы 2019 ж

Оқушыларға бағыт бағдар беру

«Кинометафора» әдісі.

Мақсаты: Оқушының ой-өрісін, ойлау қабілетін дамыту.

Бір мәселе бойынша бейнесюжеттен үзінді көрсету арқылы баланың өз ойын, ой-пікірлерін білуге болады.

Оқушының логикалық ойлау қабілеті дамиды.

өз ойын, ой-пікірлерін білдіреді.

Қосымша балл үшін дескриптор:

-бейнефильмнен түсінгенін сипаттайды- 2 балл;

Интерактивті панель

бейнефильм

https://youtu.be/NDUVcRzk-SQ

https://youtu.be/1gfK9XzE2bM

https://youtu.be/NM3R7njRjec

Практикалық тапсырмалар беру

Топтық жұмыс.

«Кластер» әдісі.

Тұжырымды ойларын қарталарға түсіріп, топтық жұмыс қорғалады (постер).

Идеялар мен ақпараттардың арасындағы байланыстарды жинақтау, тұжырымдау.

1-топ. «т-РНҚ құрлысы мен қызметі»

2-топ. «а – РНҚ құрлысы мен қызметі»

3-топ. «р –РНҚ құрлысы мен қызметі»

«Кластер» әдісі арқылы оқулықтағы ақпаратты топта талдайды, таныстырылымдарын ұсынады. Тақырыптардың байланыстары туралы сұрақтар құрастырып, оларға жауап іздейді, идеяларды жинақтайды.

Дескриптор:

- т-РНҚ құрлысы мен қызметін сипаттайды – 4 балл;

- а – РНҚ құрлысы мен қызметін түсіндіреді – 4 балл;

- р –РНҚ құрлысы мен қызметін анықтайды – 4 балл;

Интерактивті панель, презентация

Жұмыс дәптерлері

Биология 10-сынып, Автор: Н.Г.Асанов, А.Р. Соловьева, Б.Т. Ибраимова. Алматы «Атамұра» баспасы 2019 ж

Бағалау

Жеке тапсырма.

1-тапсырма Берілген терминдеріне анықтама беріңдер.

2-тапсырма.

Қажетті терминдерді қолданып,рибосомадағы биосинтезге қандай органоидтар, қышқылдар, РНҚ-ның түрлері қатысатынын ажыратыңдар.

3-тапсырма. Биологиялық диктант.

4-тапсырма. Мәтін Рибонуклеин қышқылы.

Берілген терминдерге анықтама береді.

Қажетті терминдерді пайдаланып,

биосинтезге қатысатын органоидтерді жазады.

РНҚ –ның түрлерін бір-бірінен ажыратады.

ДНҚ мен РНҚ –дағы қарама-қарсы нуклеотидтерді ажыратады.

Көшіріп жазу үдерісімен оған ұқсайтын үдерісті ажыратады.

РНК қрлысы мен қызмтені дұрыс анықтайды.

Дескриптор:

- берілген терминдерге анықтама береді-1 балл;

Дескриптор:

- қажетті терминдерді пайдаланып,

биосинтезге қатысатын органоидтерді жазады – 1 балл;

РНҚ –ның түрлерін бір-бірінен ажыратады – 1 балл;

Дескриптор:

- ДНҚ мен РНҚ –дағы қарама-қарсы нуклеотидтерді ажыратады – 1 балл;

көшіріп жазу үдерісімен оған ұқсайтын үдерісті ажыратады – 1 балл;

Дескриптор:

- РНК қрлысы мен қызмтені дұрыс анықтайды -1 балл;

Интерактивті панель, презентация

Жұмыс дәптері

Биология 10-сынып, Автор: Н.Г.Асанов, А.Р. Соловьева, Б.Т. Ибраимова. Алматы «Атамұра» баспасы 2019 ж

Сабақтың соңы

Кері байланыс беру

Кері байланыс «4 себеп» әдісі арқылы. Мұғалім сабақты қорытындылау мақсатында оқушылардың сабаққа деген көзқарасын, кері байланысын тыңдайды.

Оқушылар бүгінгі сабақтың мақсатына жеткізетін тапсырмалар орындауына қарай, өз түсінгенін, пікірін, өз ойын айту арқылы сабаққа қорытынды жасайды.

Мұғалім оқушыларды

«Бас бармақ» әдісі арқылы бағалайды. Жарайсың!

Жақсы!

Талпын!

Презентация

1.Мен түсіндім, себебі ...

2.Мен түсінбедім, себебі ...

3.Мен қолдана аламын, себебі ...

4.Маған тиімді болмады, себебі .../ұсыныс……..

Білімді игеруді жақсарту және оны тәжірибеге көшіру

Шығармашылық жұмыс.

«ДНҚ және РНҚ молекулаларының құрылысындағы ұқсастықтар мен айырмашылықтар»

Білім алушылар келесі тапсырманы жасайды. Ой қозғау жүзеге асады.

Кері байланыс:

«Бас бармақ» әдісі арқылы бағаланады.

«Керемет!» және т.б

Жұмыс дәптері

Биология 10-сынып, Автор: Н.Г.Асанов, А.Р. Соловьева, Б.Т. Ибраимова. Алматы «Атамұра» баспасы 2019 ж

Терминдер

Анықтамасы

Транскрипция,

ДНҚ-дан аРНҚ-ға тұқымқуалаушылық

ақпаратты көшіріп жазу үдерісі репликацияға ұқсайды

кодон,

ДНҚ-да кодталған және аРНҚ-да транскрипцияланған ген

тізбегі әрқайсысы аминқышқылын кодтайтын кодон деп аталатын тринуклеотидтерден тұрады

антикодон

тРНҚ-ның беде жапырақшасына ұқсайтын құрылымға бұралған ортасындағы- төбесіндегі “жапырақша” антикодон деп аталады