ХVІІ- ХVІІІ ғасырлардағы Қазақ хандығының саяси жағдайы

Сабақ жоспары

Сабақтың тақырыбы: ХVІІ- ХVІІІ ғасырлардағы Қазақ хандығының саяси жағдайы

Сабақтың мақсаты:

• ХVІІ- ХVІІІ ғасырлардағы Жоңғар билеушілерінің Қазақ хандығына қарсы басқыншылық саясатының себептері мен салдарын анықтау.

• Жоңғар шапқыншыларына қарсы қазақ халқының жанқиярлық күресін жүйелеп кезең- кезеңдерімен көрсету. Тарихи маңызын ашып көрсету. Басқыншылық зардаптарына баға беру

Бағалау талаптары:

• Қазақ хандығының сыртқы жағдайын сипаттайды

• Жоңғар билеушілерінің басқыншылық саясатының салдарын анықтайды

Сабақтың түрі: Жаңа білімді меңгерту

Сабақтың әдісі: «Миға шабуыл» стратегиясы, топтық жұмыс, кластер құру, кесте толтыру

Сабақтың көрнекілігі: Қазақстан б.з.б. VII-б.з. VI ғасырларында картасы, Қазақстан Республикасының саяси картасы, Оқулықтар, үлестірмелі материалдар, мультимедиялық жабдық, А-4 қағазы, фломастер

Пәнаралық байланыс: Қазақ әдебиеті, география

Сабақтың барысы.

І. Ұйымдастыру бөлімі: Студенттерді түгендеу, сабаққа дайындығын тексеру

ІІ. Үй тапсырмасы сұрау:

1. Қазақстан жеріндегі зороастризм орындары қай жерде ашылды? (Тараздағы Тектұрмас жерлеу орны)

2. Отқа құлшылық ету діні (зороастризм)

3. «Бір тәңір» деп көк аспанға табыну діні (Тәңірлік дін)

4. Шаманизм дінінің негізгі қағидасы (дүние түгелмен рухтардан тұрады)

5. Қазақ халқының тотемі (қасқыр)

6. Мұқан қаған қабылдаған дін (Буддизм)

7. Христосты «құдай емес – адам, құдайдың жердегі өкілі» деген кім? (Римдік діндар Нестор)

8. Манихейлік діннің негізгі қағидасы (Дуализм, қарама-қарсы күштердің күресі)

9. Құранда жазылған уағыздар, шариғатта көрсетілген талаптарды халық бойына сіңіретін дін (Ислам)

10. Х ғасырда қай мемлекеттің ресми дініне айналды. (Қарақан)

ІІІ. Өткен білімдерін бекіту:

Студенттерге «Орбұлақ шайқасы» фильмін көрсетемін.

- Бұл кино қандай оқиға туралы? Бұл шайқастың маңызы неде? (Қазақ халқының тәуелсіздік үшін күресі)

«Тәуелсіздік» сөзі нені білдіреді? Стикерлерге жазуды ұсынамын.

Сөздіктерде,

ТӘУЕЛСІЗДІК - Саяси тәуелсіздік, бағыныштылықтың жоқтығы, егемендік деп түсініктеме беріледі.

Ата бабаларымыздың, тәуелісіздік жолындағы шайқастарының бірі- ХVІІ- ХVІІІ ғасырлардағы жоңғар шапқыншылығына қарсы азаттық күресі (сабақтың тақырыбын жазу)

ΙV. Жаңа тақырыпты түсіндіру:

Топқа бөлу:«Хронология», «Хандар», «Батырлар»

Тапсырма бойынша топпен жұмыс

1 топ. «Шайқастар» кестесін толтыру және баяндау.

2 топ. «Жоңғар шапқыншылығының зардаптары» кластер құру.

3 топ. «Халық құрылтайы» кестесін толтыру және баяндау.

Тапсырма. «Шайқастар» кестесін толтыру.

Тапсырма. «Жоңғар шапқыншылығының зардаптары» кластер құрыңыз.

Ақтабан шұбырыңды , Алқакөл сұлама

Үштен екі бөлігі қырғынаға ұшырады

Әбден әлсіреп, қалжыраған Қазақ хандығы Ресей империясына оңай олжа ретінде орталап алуымен аяқталды.

«Қайын сауған» аман қалу үшін қайынның сөлін ішкен

Қазақтардың Орал казактармен де, Батыс Сібірден орыстармен де өзара қарым қатынастарын шиеленістіріп жіберді

Жоңғар шапқыншылығының зардаптары

Далалықтардың көші көші-қон бағдарламалары быт шыты шықты

Бұл қарақалпақтармен, түркімендермен, өзбектермен, башқұрттармен, қалмақтармен жерге таласқан дау-дамайларға алып келді.

Көршілермен сауда-саттық байланысы уақытша үзіліп қалды

Халық шекаралас жатқан мемлекеттерге тарап, босып кетті

Тапсырма. «Халық құрылтайы» кестесін толтыр.

Жауап

- топтардың сөз сөйлеуі.

- өзара бағалау.

ІV. Жаңа тақырыпты бекіту:

«Бұл кім». Жоңғар шапқыншылығы қаупіне орай айтылған пікірді кім, қай жерде, қай жылы, қандай жиында айтылған.

« ... Біз жаудан кек алуымыз керек, жеңеміз немесе қолға қару ұстап, шайқаста ақ өліммен өлеміз, қарттарымыздың, әйелдеріміздің, балаларымыздың зар мұны мен көз жасын көріп тірі жүре алмаймыз ....» (Бөгенбай батыр)

№7 тапсырма. «Ұяшықты аш» интеллектуалды ойын сайысы

«Қайраткерлер» 10-ұпай

1643 жылы 600 жауынгерлермен жоңғарларға қарсы аттанған хан –Жәңгір

«Қайраткерлер» 20-ұпай

1726 жылы құрылған тұтас халықтық қарсыласу жасағының қолбасшысы кім?

«Қайраткерлер» 30-ұпай

«Өңкей батыр жиысты, Абылай салды жарлықты» - деп жырлаған кім?

«Шайқастар» 10-ұпай

1643 жылы қазақ жерінде болған шайқас.

«Шайқастар» 20-ұпай

1727 қандай шайқас болды және қалай аталды? (Бұланты шайқасы, қалмаққырылған)

«Шайқастар» 30-ұпай

1729 қандай шайқас болды, тарихи маңызы қандай?

«Оқиға» 10-ұпай

1723 жылғы қасіретті қайғыға толы апат

«Оқиға» 20-ұпай

Қарақұмдағы құрылтайда, Бөгенбай батыр қылышын қынабынан суырып алып, ақсақалдардың алдына тастай салып не деді?

«Оқиға» 30-ұпай

1993 жылы 350 жылдығын мемлекет көлемінде атап өткен шайқас

V. Сабақты қорытындылау және рефлексия

Осы екі шешімнің қайсысын қолдайсыздар? Егер а нұсқасы таңдалса не болар еді?

1. «Жоңғар мемлекеті күшті әрі соғыс тәжірибесі мол, сондықтан жоңғарларға бағынған дұрыс, халқымыз әбден қалжырады.»

2. «.. Біз жаудан кек алуымыз керек, жеңеміз немесе қолға қару ұстап, шайқаста ақ өліммен өлеміз...»

VΙ. Үй тапсырмасы/ Домашнее задание/ Hometask

Оқулықтан §1 оқу, «Елім-ай» әнін жаттап келу