Экономикалық теорияның зерттеу
әдістері
Жалпы
әдістер
1.Ғылыми абстракция әдісі –
зерттеліп отырған құбылыстардың мардымсыз, өткінші жақтарын
дерексіздендіру, олардағы тұрақты қасиеттерді тауып көрсету
процесі.
2.Талдау – зерттелінетін
құбылыс өзінің құрамды бөліктері мен жақтарына
ажыратылады.
3.Жинақтау – құрамды
бөліктердің тұтас бір құбылыс болып қалыптасуы.
4.Индукция – жеке фактілерден
жалпы қорытынды шығару.
5.Дедукция – жалпыдан жалқыға,
бүтіннен бөлшекке көшу.
6.Эксперимент, гипотеза және
т.б.
Жеке әдістер
Экономико – математикалық
модельдер әдісі, экстраполяция (болжау), баланстық, функциональдық
және тағы басқа да әдістер.
Зерттелінетін құбылыстардың
маңыздылығы экономикалық заңдылықтар мен категорияларға
бағынышты.
Экономикалық заңдылықтар – бұл
қоғамдағы көп кездесетін немесе қайталанып жататын тұрақты
іс-әрекеттер және олардың арасындағы қатынастардың көрінісі.
Экономикалық заңдарды төмендегідей заңдарға айырып қарауға
болады:
1. айрықша экономикалық
заңдар. Бұл заңдар олардың іс-әрекет жасауына жағдайдың
сақталуындағы тарихи дәуірге тән.
2. ерекше экономикалық заңдар.
Бұл белгілі бір шаруашылық түрлерінің нақты тарихи дамуының
заңдары.
3. жалпы экономикалық заңдар.
Бұл заңдар барлық тарихи дәуірге тән, олар барлық дәуірлерді
біртұтас тарихи үйлесімді процесс етіп
байланыстырады.
Экономикалық категориялар -
адамдардың қоғамдық өндірістік қатынастарының теориялық көрінісі
(тауар, баға, пайда және т.б.).
Экономикалық теория талдау
дәрежесіне қатысты екі бөлімнен құралады:
- микроэкономика – жеке
өндірушілердің қызмет-әрекеттерін, кәсіпкерлік капитал мен
бәсекелік ортаның қалыптастыру заңдылықтарын зерттейді. Бұнда жеке
тауарлардың бағасы, ресурстар, шығындар, пайда, фирманың қызмет
атқару механизмі, бағаның құрылуы және т.б. категориялар
талданады.
- макроэкономика – мемлекеттің
жалпы экономикасы зерттелінеді, ұлттық экономикалық жүйенің
қызмет-әрекеттерін зерттейді, талдау объектісіне жататындар:
қоғамның жалпы табысы, жұмыссыздық, инфляция және
т.б.
Экономикалық теория бірнеше
қызметтер атқарады:
1.Танып - білу қызметі -
қоғамдық экономикалық процестер мен құбы-лыстарды терең, әрі
жан-жақты зерттеп бөлуі және түсіндіруі тиіс.
2.Дүниетанымдылық көзқарас
қызметі – экономикалық құбылыстардың сипаттамасына тіршілік позиция
құруына жағдай жасайды.
3.Ғылыми болжам қызметі -
ғылыми болжам жасап және қоғамдық дамудың болашағын
айқындайды.
4.Практикалық қызметі – нақты
принциптерді және шаруашылықтың тиімді әдістерін жасаумен,
сондай-ақ мемлекеттің саясатын ғылыми дәлелдеумен
түсіндіреді.
5.Методологиялық қызметі –
экономикалық теория барлық экономиканың ғылыми жүйесі үшін
методологиялық негіз болып табылады.
|